Arz ve talep yasası, bir mal veya hizmetin piyasa fiyatının, arz ve talep miktarları arasındaki ilişkiye bağlı olarak belirlendiğini ifade eden bir ekonomik ilkedir. Bu ilkeye göre, arz miktarı talep miktarından fazla olduğunda, piyasa fiyatı düşer; talep miktarı arz miktarından fazla olduğunda ise piyasa fiyatı yükselir. Arz ve talep miktarları eşit olduğunda ise piyasa fiyatı denge fiyatı olarak adlandırılır.
Arz ve talep yasası, ekonomik analizin temelini oluşturur. Bu yasa sayesinde, piyasalarda oluşan fiyat değişimlerinin nedenleri ve sonuçları açıklanabilir. Örneğin, bir üründe arzın azalması veya talebin artması, fiyatın yükselmesine neden olur. Bu durumda, tüketiciler daha az miktarda mal satın alabilir veya daha ucuz alternatiflere yönelebilir. Üreticiler ise daha fazla kar elde etmek için üretimlerini artırabilir veya yeni girenlerin rekabetiyle karşılaşabilir.
Arz ve talep yasası, sadece mal ve hizmet piyasalarında değil, faktör piyasalarında da geçerlidir. Faktör piyasaları, üretim faktörlerinin (emek, sermaye, doğal kaynaklar) alınıp satıldığı piyasalardır. Örneğin, emek piyasasında arz ve talep yasası işçilerin ücretlerini belirler. Emek arzı işçilerin çalışmaya istekli oldukları miktarı; emek talebi ise işverenlerin işçi istihdam etmeye istekli oldukları miktarı ifade eder. Emek arzı emek talebinden fazla olduğunda, ücretler düşer; emek talebi emek arzından fazla olduğunda ise ücretler yükselir.
Arz ve talep yasası, ekonomik modellerin ve politikaların temel varsayımıdır. Ancak bu yasa her zaman geçerli değildir. Bazı durumlarda, piyasa mekanizması bozulabilir veya etkisiz olabilir. Örneğin, kamu malları (savunma, adalet), dışsallıklar (çevre kirliliği), asimetrik bilgi (sağlık sigortası), tekeller (doğal gaz) gibi durumlarda arz ve talep yasası işlemez veya istenen sonuçları vermez. Bu gibi durumlarda devlet müdahalesi gerekebilir.
Yorumlar