Gayri safi yurt içi hasıla (GSYİH), bir ülkenin belirli bir zaman diliminde ürettiği tüm mal ve hizmetlerin piyasa değerinin toplamıdır. GSYİH, bir ülkenin ekonomik büyüklüğünü ve refah seviyesini ölçmek için sıkça kullanılan bir göstergedir. Ancak GSYİH, tek başına yeterli bir ölçüt değildir. Çünkü GSYİH, gelir dağılımı, çevresel etkiler, kayıt dışı ekonomi, ev içi üretim gibi faktörleri dikkate almaz.
GSYİH nasıl hesaplanır? GSYİH'nin temel formülü şöyledir:
GSYİH = Tüketim + Yatırım + Devlet Harcamaları + (İhracat - İthalat)
Bu formüldeki değişkenler şu şekilde açıklanabilir:
- Tüketim: Hane halklarının nihai mal ve hizmetlere yaptığı harcamaları ifade eder. Örneğin, gıda, giyim, eğitim, sağlık gibi kalemler tüketim harcamalarına dahildir.
- Yatırım: İşletmelerin sabit sermaye mallarına (makine, araç, bina vb.) yaptığı harcamaları ifade eder. Yatırım harcamaları, üretim kapasitesini artırmak için yapılır.
- Devlet Harcamaları: Kamu sektörünün mal ve hizmet alımı için yaptığı harcamaları ifade eder. Örneğin, savunma, eğitim, sağlık, altyapı gibi kamu hizmetleri devlet harcamalarına dahildir.
- İhracat - İthalat: Bir ülkenin dış ticaret dengesini gösterir. İhracat, bir ülkenin yurt dışına sattığı mal ve hizmetleri; ithalat ise bir ülkenin yurt dışından aldığı mal ve hizmetleri ifade eder. İhracat - ithalat farkı pozitif ise dış ticaret fazlası, negatif ise dış ticaret açığı vardır.
GSYİH'nin hesaplanmasında kullanılan veriler genellikle ulusal istatistik kurumları tarafından yayınlanır. GSYİH'nin hesaplanmasında iki farklı yöntem kullanılır: Nominal GSYİH ve Reel GSYİH.
Nominal GSYİH, cari fiyatlarla hesaplanan GSYİH'dir. Yani bir ülkenin belirli bir yılda ürettiği mal ve hizmetlerin o yılın fiyatlarıyla değerlendirilmesidir. Nominal GSYİH, enflasyon etkisinden arındırılmamıştır. Bu nedenle nominal GSYİH ile ekonomik büyüme oranını ölçmek yanlış olur.
Reel GSYİH ise sabit fiyatlarla hesaplanan GSYİH'dir. Yani bir ülkenin belirli bir yılda ürettiği mal ve hizmetlerin baz alınan bir yılın fiyatlarıyla değerlendirilmesidir. Reel GSYİH, enflasyon etkisinden arındırılmıştır. Bu nedenle reel GSYİH ile ekonomik büyüme oranını ölçmek daha doğru olur.
GSYİH'nin hesaplanması ve analizi, ekonomik politikaların belirlenmesi ve karşılaştırılması için önemli bir araçtır. Ancak GSYİH'nin sınırlılıklarını da göz önünde bulundurmak gerekir. GSYİH'nin yanında diğer sosyal ve çevresel göstergeleri de dikkate almak, daha kapsamlı ve doğru bir değerlendirme yapmamızı sağlayacaktır.
Comments