Temel, bir yapının yüklerini zemine güvenli bir şekilde aktaran yapı elemanıdır. Temeller, zeminin özelliklerine, yapının tipine ve yüklerine göre farklı şekillerde tasarlanabilir. Temelleri iki ana gruba ayırabiliriz: yüzeysel temeller ve derin temeller.
Yüzeysel temeller, zeminin yüzeyine yakın bir derinlikte yapılan temellerdir. Bu temeller, zeminin sağlam olduğu ve yüklerin küçük olduğu durumlarda uygulanır. Yüzeysel temellerin başlıca çeşitleri şunlardır:
- Tekil temel: Kolonların altına yapılan, kare veya dikdörtgen şeklindeki betonarme plaklardır. Bu temeller, zeminin orta sertlikte ve bina ağırlığının az olduğu durumlarda kullanılır.
- Sürekli temel: Temel duvarlarının veya kolonların altına yapılan, şerit şeklindeki betonarme kirişlerdir. Bu temeller, zeminin sağlam olduğu basit yığma binalarda veya kolon aralıklarının fazla olduğu betonarme yapılarda kullanılır.
- Radye temel: Yapının tüm tabanını kaplayan, tersine çalışan bir betonarme döşemedir. Bu temeller, dolma zeminlerde veya emniyet gerilmesinin çok düşük olduğu ve zeminin çok sıkışabilme özelliği gösterdiği durumlarda kullanılır.
Derin temeller, zeminin derinliklerinde yapılan temellerdir. Bu temeller, zeminin yüzeyine yakın katmanlarının sağlam olmadığı veya yüklerin çok büyük olduğu durumlarda uygulanır. Derin temellerin başlıca çeşitleri şunlardır:
- Ayak temel: Zeminde kazılan çukurların içine yapılan betonarme plaklardır. Bu temeller, zeminin sağlam katmanına ulaşmak için kazı yapılması gereken durumlarda kullanılır.
- Kazıklı temel: Zeminde delik açarak veya kazık çakarak oluşturulan betonarme veya çelik kazıkların üzerine yapılan betonarme plaklardır. Bu temeller, zeminin sağlam katmanına ulaşmanın çok zor veya maliyetli olduğu durumlarda kullanılır.
- Keson temel: Zeminde açılan büyük çaplı silindirik veya dikdörtgen kesitli kuyuların içine yapılan betonarme kutulardır. Bu temeller, su altında veya çok derindeki yapılarda kullanılır.
Temel seçimi yaparken, hem mühendislik hem de ekonomik açıdan en uygun çözümü bulmak gerekir. Temelin amacı, yapının güvenliğini ve dayanıklılığını sağlamaktır.
コメント